NDM9040 - Cynnig ar gyfer dadl gan Wrthblaid
Wedi’i gyflwyno ar 05/11/2025 | I'w drafod ar 12/11/2025Cynnig bod y Senedd:
1. Yn cydnabod pwysigrwydd parhaol y cyfnod cofio i deuluoedd a chymunedau yng Nghymru.
2. Yn cofio ac yn anrhydeddu pawb sydd wedi colli eu bywydau ac wedi aberthu wrth wasanaethu ein gwlad.
3. Yn cydnabod gwaith diflino sefydliadau, unigolion a gwirfoddolwyr sy'n cefnogi cymuned lluoedd arfog a chyn-filwyr Cymru.
4. Yn cydnabod y cyfraniad parhaus sylweddol y mae'r fyddin yn ei wneud i Gymru.
5. Yn galw ar Lywodraeth Cymru i gefnogi cymuned y lluoedd arfog yng Nghymru drwy:
a) rhoi terfyn ar ddigartrefedd cyn-filwyr drwy ei gwneud yn ofynnol i holl awdurdodau lleol a landlordiaid cymdeithasol Cymru roi prif flaenoriaeth i gyn-filwyr digartref wrth ddyrannu tai;
b) hyrwyddo ymgysylltu â'r rhaglen Ysgolion Cyfeillgar i'r Lluoedd Arfog i gefnogi plant y lluoedd arfog;
c) cynyddu cyllid ar gyfer GIG Cymru i Gyn-filwyr er mwyn galluogi penodi mentoriaid parhaol ym mhob bwrdd iechyd yng Nghymru;
d) ymestyn teithio bws am ddim i bob cyn-filwr; ac
e) sefydlu amgueddfa filwrol genedlaethol i Gymru.
Cyflwynwyd gan
Gwelliannau
Dileu popeth ar ôl pwynt 3 a rhoi yn ei le:
Yn gresynu at effaith niweidiol polisïau llymder Llywodraeth Geidwadol flaenorol y DU ar wasanaethau cymorth i gyn-filwyr.
Yn cydnabod:
a) anghenion penodol cyn-filwyr a chymuned ehangach y lluoedd arfog yng Nghymru; a
b) gwaith Aelodau Seneddol Plaid Cymru wrth gefnogi'r gwaith o gymhwyso Cyfamod y Lluoedd Arfog i drin cyn-filwyr a'u teuluoedd yn deg a gyda pharch mewn cymdeithas.
Yn galw ar Lywodraeth Cymru i:
a) rhoi sylw dyledus i anghenion cyn-filwyr wrth ddarparu gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, a chefnogi'r rhai sydd wedi cael eu heffeithio gan ryfel a gwrthdaro;
b) cyfarwyddo pob bwrdd iechyd yng Nghymru i ymgorffori mentora gan gymheiriaid ar gyfer cyn-filwyr yn eu llwybrau iechyd meddwl a sicrhau bod arfer gorau ar gymorth iechyd meddwl i gyn-filwyr yn cael ei gymhwyso'n gyson ar raddfa Cymru gyfan;
c) cyhoeddi cofnodion cyfarfodydd diweddaraf Grŵp Arbenigol y Lluoedd Arfog a rhoi diweddariad i'r Senedd ar gynnydd o ran y mentrau megis astudiaeth gwmpasu Cymru gyfan Ymddiriedolaeth Cronfa Cyfamod y Lluoedd Arfog ar ddigartrefedd cyn-filwyr yng Nghymru;
d) gwneud sylwadau i Lywodraeth y DU i fynd i'r afael â'r mater o bensiynau heb eu hawlio ymhlith cymuned y lluoedd arfog yng Nghymru;
e) gwneud sylwadau i Lywodraeth y DU i eithrio cyn-filwyr rhag ailasesiadau anabledd; ac
f) cefnogi ymdrechion byd-eang i ddatrys gwrthdaro ac adeiladu heddwch.
Cyflwynwyd gan
Dileu popeth ar ôl pwynt 4 a rhoi yn ei le:
Yn cefnogi'r angen i ymdrechu i gael datrysiad heddychlon i bob gwrthdaro a rhoi terfyn ar ryfel, gan nodi'r ansicrwydd yn y byd sydd ohoni.
Yn cofio pawb sydd wedi colli eu bywydau mewn rhyfeloedd a gwrthdaro, gan gynnwys sifiliaid a gafodd eu hanafau a'u lladd.
